मधुमेही न्यूरोपॅथी ही मज्जातंतूंच्या हानीची स्थिती आहे जी मधुमेह असलेल्या व्यक्तींमध्ये रक्तातील साखरेच्या उच्च प्रमाणामुळे उद्भवू शकते. हे प्रामुख्याने पाय आणि पायांमधील नसांवर परिणाम करते परंतु ती पचनसंस्था, मूत्रमार्ग, रक्तवाहिन्या आणि हृदय सारख्या शरीराच्या इतर भागांवर देखील परिणाम करू शकते. रक्तातील साखरेचे सातत्यपूर्ण व्यवस्थापन आणि निरोगी जीवनशैली मधुमेह न्यूरोपॅथीची प्रगती रोखण्यास किंवा कमी करण्यास मदत करू शकते.

मधुमेह न्यूरोपॅथी असलेल्या व्यक्तींसाठी पायाची योग्य काळजी घेणे अत्यंत महत्वाचे आहे कारण यामुळे दुखापत, विकृती आणि विच्छेदन होण्याचा धोका कमी होतो. फूटकेअर तज्ज्ञाकडून पायांची नियमित तपासणी, दैनंदिन स्व-तपासणी आणि संरक्षणात्मक पादत्राणे घालणे हे पाय निरोगी ठेवण्यासाठी महत्त्वाचे आहेत. कोमट, साबणाच्या पाण्याने पाय धुणे, जास्त वेळ भिजवणे टाळणे आणि विशेषत: बोटांच्या मधोमध पूर्णपणे कोरडे करणे या महत्त्वाच्या गोष्टी आहेत.

पायाच्या नखांची काळजी घेणे आवश्यक असते कारण लांब किंवा जाड नखांमुळे फोड आणि जटिलता होऊ शकतात. दैनंदिन स्व-तपासणीमध्ये पायाच्या बोटांची तपासणी करण्याचा समावेश होतो, कारण या भागांकडे अनेकदा दुर्लक्ष केले जाते. फोड, कापणे, ओरखडे, रंग बदलणे, जास्त कोरडेपणा आणि कॉलस किंवा कॉर्न्स यांना संसर्ग किंवा पुढील नुकसान टाळण्यासाठी लक्ष देणे आवश्यक असते.

पायात संवेदना कमी असलेल्या व्यक्तींसाठी योग्य पादत्राणे निवडणे अत्यावश्यक असते. पादत्राणे योग्य प्रकारे बसतील याची खात्री करण्यासाठी आणि अयोग्य शूजमुळे होणारे व्रण टाळण्यासाठी फूटकेअर तज्ञाशी सल्लामसलत करण्याची शिफारस केली जाते. हीटिंग पॅड, कठोर रसायने, तीक्ष्ण साधने आणि अनवाणी जाणे टाळावे.

दुखणे, मुंग्या येणे, अशक्तपणा, शारीरिक कार्यात बदल किंवा चक्कर येणे आणि मूर्च्छित होणे यासारख्या लक्षणांसह, संसर्ग झालेला किंवा बरे न होणारा कट किंवा घसा असल्यास वैद्यकीय मदत घेणे महत्वाचे असते.

मधुमेही न्यूरोपॅथीसाठी छाननी प्रकार 2 मधुमेहाच्या निदानानंतर आणि प्रकार 1 मधुमेहाच्या निदानानंतर पाच वर्षांनी, त्यानंतर वार्षिक छाननीसह लगेच सुरू व्हायला हवे.

मधुमेही न्यूरोपॅथीवर कोणताही ज्ञात उपचार नसला तरी, उपचाराचा उद्देश त्याची प्रगती कमी करणे, वेदना कमी करणे आणि गुंतागुंत व्यवस्थापित करणे हे आहे. रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करणे, रक्तदाब नियंत्रित करणे, निरोगी वजन राखणे, नियमित शारीरिक हालचाली करणे आणि भाग नियंत्रणासह संतुलित आहाराचा अवलंब करण्याची शिफारस न्यूरोपॅथीची प्रगती मंद किंवा रोखण्यासाठी आणि एकंदर धोका कमी करण्यासाठी केली जाते.

संपूर्ण स्वास्थ्य सुधारण्यासाठी आणि मधुमेह न्यूरोपॅथीचा धोका कमी करण्यासाठी, व्यक्तींनी रक्तातील साखरेचे प्रमाण आणि रक्तदाब नियंत्रण राखण्यासाठी, निरोगी अन्न निवडणे, नियमित व्यायाम करणे आणि धूम्रपान सोडण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.

व्यायाम आणि धूम्रपान कसे सोडावे याबद्दल वैयक्तिक मार्गदर्शनासाठी विशेषत: विद्यमान गुंतागुंत किंवा जखम असल्यास आरोग्यसेवा व्यावसायिकांशी सल्लामसलत करणे महत्वाचे असते. ^12,13