जागतिक स्तरावर, मधुमेहाचा परिणाम 10 पैकी 1 व्यक्तीवर होतो असे मानले जाते. तरीही, केवळ 50% मधुमेहींनाच निदान होते. मधुमेहाचे वेळेवर ओळख करून उपचार न केल्यास, दृष्टी कमी होणे, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग, मूत्रपिंडाचे रोग, मज्जातंतूचे नुकसान आणि अगदी गर्भधारणेशी संबंधित समस्यांसारखे गंभीर, संभाव्य घातक परिणाम होऊ शकतात.
मधुमेहाचे लवकर निदान करणे आणि योग्य थेरपी घेणे ही स्थिती व्यवस्थापित करण्यात आणि पुढे ढकलण्यात किंवा गुंतागुंत टाळण्यास मदत करू शकते. म्हणून, त्वरित उपचारांची हमी देण्यासाठी, या स्थितीचा संसर्ग होण्याच्या आपल्या जोखमीबद्दल माहिती देणे अत्यंत आवश्यक आहे. काही जोखीम घटक निरोगी जीवनशैलीच्या निवडीसह व्यवस्थापित करता येतात, तर इतर नाहीत.
येथे काही प्रमुख मधुमेहाच्या जोखमीचे घटक आहेत:
कौटुंबिक इतिहास: जर तुमचा एखादा नातेवाईक असेल, जसे की पालक, भाऊ किंवा बहीण, ज्यांना मधुमेह असेल, तर तुम्हाला तो होण्याचा धोका लक्षणीय वाढतो.
वय: टाईप 2 मधुमेह होण्याचा धोका वयानुसार वाढतो, सामान्यत: मध्यमवयीन प्रौढांमध्ये होतो.
वजन: लठ्ठपणा किंवा जास्त वजन हे एक प्रमुख जोखीम घटक आहे. शरीराचे वजन 5% ते 10% कमी केल्याने मधुमेह होण्याचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी होतो.
शारीरिक क्रियाकलाप: प्रीडायबिटीज आणि टाइप 2 मधुमेहासाठी शारीरिक निष्क्रियता हा एक प्रमुख जोखीम घटक आहे. नियमित शारीरिक हालचालींमुळे मधुमेह आणि हृदयविकाराचा धोका बऱ्याच प्रमाणात कमी होतो. यासाठी उद्देश ठेवा :
रक्तदाब: उपचार न केलेल्या उच्च रक्तदाबामुळे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी प्रणाली आणि मूत्रपिंडांना नुकसान होऊ शकते. मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब असलेल्या लोकांनी 130/80 मिमी एचजी पेक्षा कमी रक्तदाब राखला पाहिजे.
आहार: प्रीडायबेटिस आणि टाइप 2 मधुमेहासाठी आहार हा सर्वात महत्त्वाचा धोका घटक आहे. फॅट , कॅलरीज आणि कोलेस्टेरॉल युक्त आहारामुळे मधुमेहाचा धोका वाढतो. योग्य प्रमाणात आणि विशिष्ट वेळी पौष्टिक आहार घेतल्यास रक्तातील साखरेची पातळी इच्छित मर्यादेत राखण्यात मदत होते. फळे आणि भाज्या, संपूर्ण धान्य, त्वचाविरहित पोल्ट्री, मासे, शेंगा, नॉन-ट्रॉपिकल वेजिटेबल ऑईल आणि अनसाल्टेड नट्स (मेवे) आणि बिया खा.
धूम्रपान: धूम्रपान न करणाऱ्या लोकांपेक्षा धूम्रपान करणाऱ्या लोकांना टाइप 2 मधुमेह होण्याची शक्यता 30-40% जास्त असते. धुम्रपान करू नका. तुम्हाला धूम्रपान सोडण्यात मदत करण्यासाठी तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
अल्कोहोल: अल्कोहोलचा जास्त वापर केल्यास स्वादुपिंड (पॅनक्रियाज) आणि यकृत (लिव्हर) खराब होऊ शकते. तुमच्या अल्कोहोलचे सेवन कमी करा किंवा ते पूर्णपणे टाळा.
तणाव आणि आरोग्य: आपल्या जीवनातील तणावाचे व्यवस्थापन हा निरोगी जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, केवळ मधुमेहासाठीच नाही तर हृदयरोग आणि इतर अनेक परिस्थितींसाठी देखील.तुमच्या तणावाची कारणे ओळखण्याचा आणि त्यांना दूर करण्याचा प्रयत्न करा. तुम्हाला आवडणाऱ्या गोष्टींसाठी वेळ काढा.पुरेशी झोप घेण्याचा प्रयत्न करा आणि तुमच्या दैनंदिन दिनचर्येत व्यायाम आणि विश्रांतीचा वेळ समाविष्ट करा.
झोप: टाइप 2 मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये खूप कमी किंवा जास्त झोप उच्च A1C शी जोडलेली असते. तुम्हाला रात्री सात ते नऊ तासांची झोप मिळेल हे सुनिश्चित करण्यासाठी नियमित झोपेचे वेळापत्रक पाळण्याचा प्रयत्न करा.
तुमचे जोखीम घटक जाणून घेणे आणि निरोगी जीवनशैलीत बदल केल्याने टाइप 2 मधुमेह आणि त्याच्या गुंतागुंतीला विलंब किंवा प्रतिबंध करण्यात मदत होऊ शकते.(62,63)